9 / 18
ΙΣΤΟΡΙΑ Γ΄ ΛΥΚΕΙΟΥ (Προσανατολισμός ανθρωπιστικών σπουδών)
ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΜΠΑΧΑΡΑΚΗ
411
νοικισμός της Ερμούπολης στη Σύρο και β) τους λόγους για τους οποίους η Σύρος
αναδείχτηκε μετά την επανάσταση σε ισχυρότατο ναυτιλιακό κέντρο.
ΠΗΓΗ 1
: Ο Σπ. Τρικούπης, ο επισημότερος ιστορικός του αγώνα, ως προς τις
εκτιμήσεις του έναντι των καθολικών είναι κατηγορηματικά αφοριστικός. Γράφει ότι η
φωνή της ελευθερίας αντήχησε σε όλες τις Κυκλάδες και σε πολλά νησιά των Σπορά-
δων. «
Μόναι οι καρδίαι του δυτικού δόγματος των Ελλήνων εκώφευσαν. Εφάνη κατά την
περίπτωσιν ταύτην υπό την μορφήν του δόγματος τούτου όλη η ασχημοσύνη του φανατι-
σμού προτιμήσαντος την ημισέληνον του σταυρού και την δουλείαν της ελευθερίας
». […]
Ιδιαίτερα καταφέρεται κατά των Καθολικών της Σύρου, οι οποίοι ευνοήθηκαν σημαντι-
κά από την Επανάσταση. Δεν πίστευαν στην ευόδωσή της και γι’ αυτό, ενώ πλήρωναν
κατ’ ανάγκην φόρους στην Ελληνική Διοίκηση, προσέφεραν παράλληλα, όχι εξ ανάγκης
αλλά «εκ προαιρέσεως» φόρους και στους Τούρκους. […] Πολύ πιο επιβαρυντικά για
τους καθολικούς είναι όσα γράφει ο Νικ. Σπηλιάδης, πως τάχα επηρεασμένοι οι Καθολι-
κοί από την πολιτική της γαλλικής κυβερνήσεως […] «
βλέπουσι με βάσκανον όμμα την
ελληνικής επανάστασιν, μη θέλοντες να έχωσι πατρίδα την Ελλάδα, όπου εγεννήθησαν,
ουδέ χρέη και δικαιώματα ως πολίται Έλληνες
». Ειδικά οι Συριανοί έφθασαν σ’ ένοπλη
σύγκρουση με τους ορθόδοξους που κατέφυγαν στο νησί τους. […]
Η Σύρος που είχε αρχίσει να αναπτύσσεται γοργά κατά την προεπαναστατική περί-
οδο, δεν μπόρεσε να εκδηλωθεί ανοικτά υπέρ του ελληνικού κινήματος, όχι μόνο λόγω
της ισχυρής παρουσίας καθολικών, αλλά, κυρίως, λόγω της εκεί ισχυρής παρουσίας
Γάλλων, οι οποίοι είχαν αναλάβει την «προστασία» της. Ό,τι όμως η Σύρος δεν μπόρεσε
να πράξει εμφανώς, το έπραξε αφανώς. Μετά την καταστροφή της Χίου, της Κάσου και
των Ψαρών υπήρξε το μεγαλύτερο καταφύγιο των Χίων, των Κασιωτών και των Ψαρια-
νών. Όλοι αυτοί κατοίκησαν την Κάτω ή Νέα Σύρο και έδωσαν στο νησί απροσμέτρητες
οικονομικές δυνατότητες.
Καργάκος Σ., Η ελληνική Επανάσταση του 1821, εκδόσεις
εφημ. Realnews, Β΄ Μέρος σελ. 298-301, 309-310.
ΠΗΓΗ 2
: Κατά την παράδοσιν, την ευλογοφανή άλλως τε, οι πρώτοι φυγάδες
εις την άλλοτε έρημον ταύτην ακτήν της Σύρου ήσαν οι Κυδωνιείς. Ακολούθησαν οι Χί-
οι, οι οποίοι κατέλαβον το βόρειον μέρος πέριξ του τελωνείου, Σμυρναίοι, Κρήτες, Θεσ-
σαλοί, Μακεδόνες και άλλοι. Ενταύθα κατέφυγε και μέγα πλήθος προσφύγων εκ της
Τήνου, ιδίως μετά την πανώλη, ως και εξ άλλων γειτονικών νήσων. […] Τρεις κυρίως
λόγοι φαίνεται ότι συνέτειναν εις την προσέλευσιν μεγάλου πλήθους προσφύγων: α) διό-
τι παρετηρήθη πολύς συνωστισμός εις τας άλλας σημαντικωτέρας νήσους, ως π.χ. εις
την Τήνον, β) διότι η θέσις του λιμένος της Σύρου ήτο λίαν επίκαιρος ως προς τας οδούς
του εμπορίου της Ανατολής, και γ) ο και σπουδαιότερος, διότι η νήσος παρέμεινεν ουδε-
τέρα κατά τα πρώτα έτη της επαναστάσεως. […] Είχον δε τεθεί οι κάτοικοι της Σύρου,
καθολικοί το δόγμα εκτός δώδεκα οικογενειών, υπό την ειδικήν προστασίαν της Γαλλί-
ας. […] Η αμφίρροπος στάσις των καθολικών κατά τας αρχάς της ελληνικής επαναστά-
σεως, ως και αι δια κτηματικούς λόγους κυρίως εγερθείσαι εν Σύρω έριδες μεταξύ εντο-
πίων και προσφύγων, ανέξεσαν και εσυνειδητοποίησαν την από αιώνων υπολανθάνου-
σαν θρησκευτική διαίρεσιν των κατοίκων. Πραγματικώς οι πρόσφυγες ελθόντες εις Σύ-
ρον εγκατεστάθησαν εις γαίας καλλιεργημένας και ακαλλιεργήτους (αι οποίαι ήσαν και
αι περισότεραι) ανηκούσας εις τους εντοπίους. Μέγα μέρος των γαιών τούτων, επί των
οποίων εκτίσθη η Ερμούπολις, ανήκεν εις τους αδελφούς Αντ. Και Φρ. Σαλάχας. Το ότι
εσημειώθησαν επεισόδια μεταξύ γηγενών και προσφύγων διά κτηματικούς λόγους δεν
είναι διόλου άξιον απορίας, διότι ήδη τοιαύτα είδομεν μεταξύ Σουλιωτών και εντοπίων