14 / 18
Ει σαγωγή - Μεθοδολογ ία
Παπαζέτης Κωνσταντί νος
42
Στον προηγούμενο πίνακα (5) της σελίδας 22, που παρουσιάζει την εξέλιξη της
ελληνικής ναυτιλίας κατά την περίοδο 1840-1910, ο μαθητής θα πρέπει πρώτα να
παρουσιάσει την εξέλιξη των ιστιοφόρων σε αριθμό πλοίων και τονάζ (:
χωρητικότητα) και έπειτα να αναπτύξει τις αντίστοιχες εξελίξεις στην ατμοπλοΐα.
Στόχος είναι να καταδειχθεί κυρίως η ανοδική πορεία της ελληνικής ναυτιλίας παρά
τις όποιες έντονες αυξομειώσεις στην περίοδο κατά την οποία τα ιστία
αντικαταστάθηκαν από τον ατμό. Ακολουθούν ειδικότερες
παρατηρήσεις /
συμπεράσματα
από τον συγκεκριμένο πίνακα που, όπως είναι εύλογο, έχουν
σχετικό και όχι απόλυτο βαθμό αξιοπιστίας.
Τα μόλις 837 πλοία του 1840 και η περιορισμένη χωρητικότητα (96.000tn) απο-
δεικνύουν ότι από την ακμάζουσα προεπαναστατική ναυτιλία απέμειναν λίγα
πράγματα, κυρίως λόγω της μετατροπής του εμπορικού στόλου σε πολεμικό με
συνακόλουθες βαριές απώλειες στις ναυμαχίες και γενικά στις πολεμικές επιχει-
ρήσεις του επαναστατικού αγώνα (σελ. 20).
Ο αριθμός και η χωρητικότητα των ιστιοφόρων πλοίων παρουσιάζουν έντονες
αυξομειώσεις στην περίοδο της αντικατάστασής τους από τα ατμόπλοια (σελ.
21).
Ο μέσος όρος χωρητικότητας των ιστιοφόρων δείχνει αντίστοιχες αυξομειώσεις.
Για παράδειγμα το 1840 η μέση χωρητικότητα είναι 112 tn, το 1850 αυξάνεται
σε 167 tn, το 1860 φτάνει τους 193tn και από το 1875 και μετά σταδιακά μειώ-
νεται πρώτα σε 189, έπειτα σε 164tn (1892), στη συνέχεια σε 140tn (1903) και
τέλος σε 134tn (1911), γεγονός που αποδεικνύει ότι το μέγεθος των ιστιοφόρων
άρχισε να μειώνεται κυρίως μετά την εμφάνιση των ατμόπλοιων που σαφώς διέ-
θεταν πολλαπλάσια χωρητικότητα.
Η κυριαρχία της ατμοπλοΐας είχε ως αναπόφευκτη συνέπεια τη δραστική μείωση
του αριθμού των ιστιοφόρων, όπως φαίνεται από τη σταδιακή μείωση τους από
το 1892 και εξής (1.292
1030
760).
Η ελληνική ναυτιλία εισέρχεται στην εποχή του ατμού στα μέσα περίπου του
19ου αιώνα (σελ. 22).
Η ανάπτυξη της ελληνικής ατμοπλοΐας αναστέλλεται μέχρι το 1892 λόγω της
περιορισμένης διαθεσιμότητας κεφαλαίων και του σχετικού επιχειρηματικού
κινδύνου. Ο πίνακας καταγράφει σε διάστημα 30 ετών συνολικά 103 ατμόπλοια
από το 1860 μέχρι το 1892 (σελ. 22).
Μετά την τελευταία δεκαετία του 19ου αιώνα η παρουσία της ελληνικής ατμο-
πλοΐας γίνεται αισθητή καθώς τα 27 ατμόπλοια του 1875 γίνονται 103 το 1892,
209 το 1903 και 347 το 1911, ανάπτυξη η οποία συνδέεται με την κυριαρχία των
ελλήνων επιχειρηματιών στις μεταφορές στην περιοχή του Δέλτα του Δούναβη
αλλά και στην κίνηση στο ίδιο το ποτάμι (σελ. 22).
Η μέση χωρητικότητα των ατμόπλοιων εμφανίζει εντυπωσιακή αύξηση. Το
πρώτο ελληνικό ατμόπλοιο του 1860 είχε χωρητικότητα 150tn. Στη συνέχεια, το
1875 ο μέσος όρος στο τονάζ διπλασιάζεται σε 303tn, το 1892 φτάνει τους
586tn, το 1903 αυξάνεται σε 966tn και το 1911 η μέση χωρητικότητα ξεπερνά το
όριο των 1000tn φτάνοντας τους 1106tn. Την ίδια περίοδο μειώνεται δραστικά η
χωρητικότητα των ιστιοφόρων, όπως και ο αριθμός τους.