Λεξικό ρημάτων

6 / 8

åðéôïìï ëåîéêï ñçìáôùí áñ÷áéáó åëëçíéêçó
ΕΚΔΟ΢Ε Ι ΢ ΜΠΑΦΑΡΑΚΗ
209
Παρατηρήσεις στον σχηματισμό:
 Η οριστική έχει τις καταλήξεις της οριστικής Παρατατικού της ενεργητικής φωνής. (Προσο-
χή: η αύξηση διατηρείται μόνο στην οριστική).
 Η υποτακτική, ευκτική και προστακτική έχουν τις καταλήξεις των αντίστοιχων εγκλίσεων
του Ενεστώτα ενεργητικής φωνής.
 Σο απαρέμφατο έχει την κατάληξη του απαρεμφάτου του Ενεστώτα ενεργητικής φωνής, με
τη διαφορά ότι περισπάται στη λήγουσα (-ε~ιν).
 Η μετοχή έχει τις καταλήξεις των μετοχών του Ενεστώτα ενεργητικής φωνής, με τη διαφορά
ότι το αρσενικό και το ουδέτερο οξύνονται στη λήγουσα (-ών, -όν), και το θηλυκό περισπά-
ται στην παραλήγουσα (-ο~υσα).
 Ειδικότερα στην προστακτική: οι Αόριστοι β΄ πέντε ρημάτων (ε]υρίσκω, {ερχομαι, λαμβάνω,
λέγω, ]ορ~ ω) τονίζουν το β΄ ενικό στη λήγουσα (η#υρον/ε#υρον  ε]υρέ, @ηλθον  [ελθέ, {ελαβον
 λαβέ,  ε[ιπέ,  [ιδέ). ΢τα σύνθετα ρήματα, όμως, ο τόνος ανεβαίνει στην
προπαραλήγουσα ({εφευρε, {εξευρε, σύνευρε, πάρελθε, {απελθε, {εξελθε, κάτελθε, σύλλαβε, πα-
ράλαβε, [ανάλαβε, πρόλαβε, πρόειπε, κάτιδε, {επιδε, πρόιδε …).
 Δεν είναι εύχρηστος ο δεύτερος τύπος στο γ΄ πληθυντικό της προστακτικής σε -έτωσαν.
 Προσοχή στη δοτική πληθυντικού στο αρσενικό και ουδέτερο. Σο -ο- στην παραλήγουσα
τρέπεται σε -ου- μετά από αποβολή του -ντ μπροστά από την κατάληξη –σι(ν) με αναπληρω-
ματική έκταση (αντέκταση).
 Επισήμανση στο ρήμα {εχω:
ΕΝ΢Σ ΑΟΡΙ΢ΣΟ΢ β΄
Οριστ. Τποτ. Ευκτ. Προστ. Απρμφ. Μτχ.
{εχω
{εσχον σχ~ω σχοίην σχές σχε~ιν
σχών
σχο~υσα
σχόν
Όταν το ρήμα {εχω είναι σύνθετο, τότε:
1. Η υποτακτική ανεβάζει τον τόνο στην παραλήγουσα. Π.χ. παράσχω, [απόσχω, κατά-
σχω, πρόσχω (<προέχω), πρόσσχω (<προσέχω) …
2. Η ευκτική λήγει κανονικά σε -οιμι (π.χ. παράσχοιμι, [απόσχοιμι, κατάσχοιμι …),
3. Η προστακτική ανεβάζει τον τόνο στην τελευταία συλλαβή του πρώτου συνθετικού
στο β΄ ενικό και β΄ πληθυντικό (π.χ. κατάσχες, 6 κατασχέτω, κατάσχετε, κατασχόντων).
4. Η μετοχή και το απαρέμφατο δεν ανεβάζουν τον τόνο (π.χ. κατασχών, -σχο~υσα, -σχόν
και κατασχε~ιν).
ΠΙΝΑΚΑ΢ ΚΤΡΙΟΣΕΡΩΝ ΑΟΡΙ΢ΣΩΝ β΄
(ενεργητικής φωνής)
ΕΝ΢Σ ΑΟΡΙ΢ΣΟ΢ β΄
Οριστ. Τποτ. Ευκτ. Προστ. Απρμφ. Μτχ.
{αγω {ηγαγον [αγάγω [αγάγοιμι {αγαγε [αγαγε~ιν
[αγαγών
[αγαγο~υσα
[αγαγόν
α]ιρ~ω ε#ιλον \ελω \ελοιμι \ελε ]ελε~ ιν
]ελών,
]ελο~υσα
]ελόν
]αμαρτάνω \ημαρτον ]αμάρτω ]αμάρτοιμι --- ]αμαρτε~ιν
]αμαρτών
]αμαρτο~υσα
]αμαρτόν
6 ΢χηματίζεται και τύπος κάτασχε.