9 / 264
10
Εκδόσεις ΜΠΑΧΑΡΑΚΗ – Βιολογία Θετικών Σπουδών
3.
Η μεταγραφή καταλύεται από ένα ένζυμο, την RNA πολυμεράση (στους
ευκαρυωτικούς οργανισμούς υπάρχουν τρία είδη RNA πολυμερασών).
Η RNA πολυμεράση προσδένεται σε ειδικές περιοχές του DNA, που
ονομάζονται υποκινητές, με τη βοήθεια πρωτεϊνών που ονομάζονται
μεταγραφικοί παράγοντες. Οι υποκινητές και οι μεταγραφικοί παράγοντες
αποτελούν τα ρυθμιστικά στοιχεία της μεταγραφής του DNA και επιτρέπουν
στην RNA πολυμεράση να αρχίσει σωστά τη μεταγραφή. Οι υποκινητές
βρίσκονται πάντοτε πριν από την αρχή κάθε γονιδίου.
Στα ευκαρυωτικά κύτταρα η γονιδιακή έκφραση ρυθμίζεται σε τέσσερα
επίπεδα. Στο επίπεδο της μεταγραφής, ένας αριθμός μηχανισμών ελέγχουν
ποια γονίδια θα μεταγραφούν ή/και με ποια ταχύτητα θα γίνει η μεταγραφή.
Tο DNA των ευκαρυωτικών κυττάρων δεν οργανώνεται σε οπερόνια αλλά κάθε
γονίδιο έχει το δικό του υποκινητή και μεταγράφεται αυτόνομα. Η RNA
πολυμεράση λειτουργεί (όπως και στους προκαρυωτικούς οργανισμούς) με τη
βοήθεια πρωτεϊνών, που ονομάζονται μεταγραφικοί παράγοντες. Μόνο που
στους
ευκαρυωτικούς
οργανισμούς
οι
μεταγραφικοί
παράγοντες
παρουσιάζουν τεράστια ποικιλία. Κάθε κυτταρικός τύπος περιέχει διαφορετικά
είδη μεταγραφικών παραγόντων. Διαφορετικός συνδυασμός μεταγραφικών
παραγόντων ρυθμίζει τη μεταγραφή κάθε γονιδίου. Μόνο όταν ο σωστός
συνδυασμός των μεταγραφικών παραγόντων προσδεθεί στον υποκινητή ενός
γονιδίου, αρχίζει η RNA πολυμεράση τη μεταγραφή ενός γονιδίου.
Σε μια θέση τμήματος μορίου DNA με κλώνους Α και Β, έχει ξεκινήσει η
αντιγραφή, όπως φαίνεται στο παρακάτω σχήμα.
Η DNA δεσμάση εκτός του ότι συνδέει όλα τα κομμάτια που προκύπτουν από
τις διάφορες θέσεις έναρξης αντιγραφής, δρα κατά την αντιγραφή του κλώνου
Β. Σε κάθε κλώνο να συμπληρώσετε τον προσανατολισμό της αντιγραφής και
5'
A
B
3'
Οι ελικάσες ξετυλίγουν
τη διπλή έλικα
Διχάλα
αντιγραφής
ΘΕΜΑ 4
Ο
ΠΑΝΕΛΛΑΔΙΚΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ 2008